ابراهیم لکهنویاِبْراهیمِ لَکْهْنَوی، محمدتقی بن حسین دلدار علی نقوی نصیر آبادی (۱۲۵۹-۱۳۰۷ق/۱۸۴۳-۱۸۹۰م)، فقیه و مفسر شیعی در سده ۱۳ق/۱۹م در هندوستان بود. فهرست مندرجات۲ - استاد صرف و نحو ۳ - استاد فقه و اصول ۴ - عهده‌دار امور شرعی و دینی ۵ - سفر به مکه و مدینه ۶ - سفر به عراق ۷ - اساتید دیگر ۸ - سفر به ایران ۹ - لقب حجةالاسلام ۱۰ - اعتراض به حذف شهادت به ولایت امام علی از اذان ۱۱ - لقب شمس العلما ۱۲ - شاگردان ۱۳ - آثار و تألیفات ۱۴ - فهرست منابع ۱۵ - پانویس ۱۶ - منبع ۱ - محل تولدوی در لکهنو زاده شد و در همان‌جا رشد یافت و به تحصیل علم پرداخت. [۱]
آقابزرگ، طبقات اعلام الشیعة، ج۱، ص۱۰، قرن ۱۴، مشهد، ۱۴۰۴ق/ ۱۹۸۴.
۲ - استاد صرف و نحوصرف و نحو و منطق و بیان را نزد مولی کمال الدین موهانی ۳ - استاد فقه و اصولو فقه و اصول را پیش پدر خواند. ۴ - عهده‌دار امور شرعی و دینیپس از درگذشت پدر، که از عالمان و فقیهان شیعی بود، عهده‌دار امور شرعی و دینی شیعیان لکهنو شد. [۲]
امین، محسن، اعیان الشیعة، ج۲، ص۲۰۵، به کوشش حسن امین، بیروت، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م.
۵ - سفر به مکه و مدینهدر ۱۲۸۹ق/ ۱۸۷۲م به قصد سفر حج راهی مکه و مدینه شد. ۶ - سفر به عراقو نیز در ۱۲۹۱ق برای زیارت عتبات به عراق سفر کرد. [۳]
صدر الافاضل، مرتضی حسین، مطلع الانوار، ج۱، ص۴۷۸، کراچی، ۱۴۰۲ق/۱۹۸۱م.
۷ - اساتید دیگرو در آن‌جا از فقیهان بنام شیعی مانند میرزا محمد حسن شیرازی، شیخ محمد طه نجف نجفی، سیدمیرزا محمد حسین شهرستانی ، شیخ علی فرزند صاحب جواهر ، میرزا حبیب الله رشتی ، مولا لطف الله مازندرانی ، شیخ محمد حسن آل یاسین کاظمی ، فاضل ایروانی ، شیخ محمد حسین کاظمی ، شیخ حسن ابن الشیخ، اسدالله کاظمی ، شیخ زین العابدین مازندرانی و سید ابوالقاسم طباطبائی (حجة الاسلام) اجازه روایت یافت. ۸ - سفر به ایراندر ۱۳۰۶ق/۱۸۸۸م به قصد زیارت مرقد امام رضا (علیه السلام) سفری به ایران کرد و در آستانه حضرت عبدالعظیم شهر ری مورد استقبال علما و امرا قرار گرفت. ۹ - لقب حجةالاسلامو همچنین با ناصرالدین شاه دیدار کرد [۴]
صدر الافاضل، مرتضی حسین، مطلع الانوار،ج۱، ص۴۷۸، کراچی، ۱۴۰۲ق/۱۹۸۱م.
و شاه به قصد تکریم او را «حجةالاسلام» لقب داد. [۵]
امین، محسن، اعیان الشیعة،ج۲، ص۲۰۵، به کوشش حسن امین، بیروت، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م.
۱۰ - اعتراض به حذف شهادت به ولایت امام علی از اذانلکهنو هنگامی که حکومت فرمانروایان شیعی در لکهنو پایان یافت و دولت انگلیس بر آن سامان چیره شد، فرمان داد تا عالمان دینی شهادت به ولایت امام علی (علیه السلام) را از اذان حذف کنند. ابراهیم سخت به مخالفت برخاست و نامه‌ای به ملکه انگلیس نوشت و در نتیجه فرمان صادر شده لغو گردید [۶]
امین، محسن، اعیان الشیعة،ج۲، ص۲۰۵، به کوشش حسن امین، بیروت، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م.
۱۱ - لقب شمس العلماو در عین حال حکومت انگلیس او را «شمس العلماء» لقب داد. [۷]
موسوی اصفهانی، محمد مهدی، احسن الودیعة،ج۱، ص۱۱۴، بغداد، ۱۳۴۸ق/۱۹۲۹م.
۱۲ - شاگردانابراهیم دارای حوزه درس نیز بود و شاگردانی را در علوم دینی پرورش داد. ۱۳ - آثار و تألیفاتاو دارای تألیفاتی بدین شرح است: تحفة المؤمنین که رساله عملیه اوست و در هند به زبان اردو چاپ شده است [۸]
آقابزرگ، الذریعة، ج۳، ص۴۷۴.
الیواقیت و الدرر فی حکم التماثیل و الصور که در هند چاپ شده است [۹]
آقابزرگ، الذریعة، ج۲۵، ص۲۹۵-۲۹۶.
نورالابصار فی اخذ الثّار، به زبان فارسی در لکهنو چاپ شده است [۱۰]
صدر الافاضل، مرتضی حسین، ج۱، ص۴۷۹، مطلع الانوار، کراچی، ۱۴۰۲ق/۱۹۸۱م.
الشمعة فی احکام الجمعة که وی آن را به نام ناصرالدین شاه تألیف کرده است، از این رو آن را اللمعة الناصریة نیز گویند و نسخه‌ای از آن در کتابخانه وی در لکهنو موجود است [۱۱]
آقابزرگ، الذریعة، ج۱۴، ص۲۳۳.
ظاب العائل در فقه [۱۲]
آقابزرگ، الذریعة، ج۱۵، ص۱۹۸.
امل الا¸مل در کلام (فارسی)؛ تکمله‌ای بر کتاب پدر خود ینابیع‌الانوار در تفسیر؛ البضاعة المزجاة که در تفسیر سوره یوسف است (ج۲، ص۲۰۵) و دعائم الایمان. [۱۳]
لکهنوی، محمد مهدی، نجوم السماء،ج۱، ص۱۲۲، قم، ۱۳۹۶ق/۱۹۷۶م.
۱۴ - فهرست منابع(۱) آقابزرگ، الذریعة. (۲) آقابزرگ، طبقات اعلام الشیعة، قرن ۱۴، مشهد، ۱۴۰۴ق/ ۱۹۸۴. (۳) امین، محسن، اعیان الشیعة به کوشش حسن امین، بیروت، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م. (۴) صدر الافاضل، مرتضی حسین، مطلع الانوار، کراچی، ۱۴۰۲ق/۱۹۸۱م. (۵) لکهنوی، محمد مهدی، نجوم السماء، قم، ۱۳۹۶ق/۱۹۷۶م. (۶) موسوی اصفهانی، محمد مهدی، احسن الودیعة، بغداد، ۱۳۴۸ق/۱۹۲۹م. ۱۵ - پانویس
۱۶ - منبعدانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «ابراهیم لکهنوی»، ج۲، ص۷۱۶. |